جنگ علیه سرطان با سبزیجات

تحقیقاتی انجام شده كه نشان می دهد، سبزیجات و گیاهان می توانند از پیشرفت تومورهای سرطانی جلوگیری كنند.
كلم بروكلی، كلم، جینگو بیلوبا(درختی كوچك با برگ های بادبزنی) و سیر می توانند از بروز انواع سرطان ها جلوگیری كنند یا جلوی پیشرفت تومورها را بگیرند. تحقیقات متعددی كه بر تأثیر غذا و فعل و انفعالات درون سلول ها و DNA انجام شده، نشان می دهد كه رژیم مناسب غذایی می تواند تا حد زیادی از بروز یا پیشرفت بیماری ها جلوگیری كند.
مطالبی كه در زیر می خوانید برگرفته از تحقیقاتی است كه در سازمان تحقیقات سرطان آمریكا در بالتیمور انجام شده است:
در مرحله اول، دكتر آكینوری یاناكا و همكارانش از دانشگاه تسوكوبای ژاپن دریافتند كه در 20 نفر كه رژیم غنی از كلم بروكلی داشتند، میزان عفونت هلیكوباكتر پیلوری كه باعث بروز ورم دیواره معده، زخم و سرطان معده می شود، به شدت كاهش یافته است.
دكتر یاناكا می گوید: با وجود اینكه هنوز نتوانسته ایم هلیكو باكتر پیلوری را به طور كامل از بین ببریم، ولی كنترل و كاهش میزان آن كه باعث كندی یا توقف رشد بیماری های معده به خصوص سرطان دیواره معده می شود، آن هم با وسیله ای ساده مثل خوردن كلم بروكلی امکان پذیر است. این برای بیماران خبر بسیار مسرت بخشی است و جای امیدواری دارد.

سولفورافان ها و آنتی اكسیدان ها

سولفورافان یكی از مواد شیمیایی موجود در كلم بروكلی است كه خاصیت بسیار قوی و مؤثر ضد سرطانی دارد. این ماده قدرت دفاعی سلول ها در برابر عوامل سرطان زا را بالا می برد.
آنتی اكسیدان ها غیرفعال كننده مولكول های سمی از بین برنده DNA و كشنده سلول ها و در نتیجه مؤثر در پیشگیری از سرطان هستند.
در تحقیق دیگری كه بر روی كلم بروكلی صورت گرفت مشخص شد، وقتی مقداری از كلم بروكلی روی پوست موش آزمایشگاهی مالیده شد، تأثیر خنثی كننده اشعه ماوراء بنفش(UV) كه عامل اصلی سرطان پوست است از خود نشان داد. یكی از محققین فعال در این تحقیق به نام آلبناتی دینكئوواكستوا می گوید: به محض اینكه تابشUV ، بر موش را قطع نمودیم، شروع به گذاشتن تكه های بروكلی بر پوستش كردیم و متوجه شدیم كه50 درصد از میزان تهدید و حالت تهاجمی تومورهای موش در مقایسه با موش هایی كه در همان شرایط مورد تابش UV قرار گرفتند و ماسك بروكلی را دریافت نكردند، كاسته شد. این می تواند راه حل مناسبی برای كاهش پیشرفت سرطان پوست یا جلوگیری از بروز آن باشد. این تیم در حال بررسی میزان تأثیر بروكلی بر سرطان پوست انسان هستند و بسیار امیدوارند كه در مورد سرطان پوست انسان نیز مانند سرطان معده به جواب های رضایت بخشی برسند.
در مرحله سوم مطالعات، محققان دریافتند كه كلم و ترشی آن می تواند عامل مؤثر در جلوگیری از بروز سرطان سینه در زنان باشد. بر اساس اطلاعات جمع آوری شده توسط سازمان سلامت زنان آمریكا، خوردن كلم می تواند تا حد زیادی خطر ابتلا به سرطان سینه را در زنان كاهش دهد. همچنین تحقیقات نشان می دهد كه زنانی كه در اوایل سنین بلوغ، كلم را به وعده های غذایی خود افزودند و روزانه میزان قابل توجهی از آن را دریافت كرده و این روند را تا بزرگسالی نیز ادامه دادند، بدن بسیار مقاوم تری در برابر سرطان سینه دارند. البته كلم پخته یا نیم پز بسیار مفید تر از كلم خام یا کلم ترشی است.
این تحقیقات نشان داد كه گلوكوسینولات های موجود در كلم با مقاوم سازی سلول و جلوگیری از بین رفتن DNA و تغییر شكل سلول ها، باعث كاهش ماده مولد سرطان می شود و در مراحل اولیه، پیشرفت سلول های سرطانی را به خوبی كنترل می سازد و در مراحل بعدی با ساكن كردن فرآیند پیشرفت سلول های مهاجم سرطانی و از بین بردن این سلول ها، از پیشرفت سرطان و وخیم شدن آن جلوگیری كرده و همچنین از تغییر شكل یافتن سلول های سالم نیز پیشگیری می كند.
در بخش دیگری از تحقیق تأثیر گیاه جینگو بیلوبا بر جلوگیری از بروز و پیشرفت سرطان تخمدان در خانم ها آزمایش شد.
طی تحقیقات به عمل آمده در بیمارستان زنان بوستون، مشخص شد كه زنانی كه از گیاه جینگو بیلوبا استفاده می كردند، به سرطان تخمدان دچار نشده بودند و بدین ترتیب تحقیق روی زنان مبتلا به سرطان نیز شروع شد.
دكتر "بین یه" یكی از محققان این طرح می گوید: مطالعات جمعیتی انجام دادیم تا از تأثیر گیاهان و سبزیجات بر سرطان آگاه شویم و در نهایت متوجه شدیم كه تنها 6/1 درصد از زنانی كه از گیاه جینگو مصرف می كردند، به سرطان تخمدان مبتلا شده بودند. در این تحقیقات پی بردیم كه این گیاه تأثیر بسیار قوی در جلوگیری از سرطان دارد و تا 80 درصد از پیشرفت سلول های سرطانی جلوگیری می كند و سلول های مهاجم را از بین می برد. با تلفیق اطلاعات و آمار تحقیقات جمعیتی و آزمایشگاهی، نقش بازدارنده و از بین برنده این گیاه بر سلول های سرطانی ثابت گردید.
در مرحله نهایی این تحقیق، محققان دریافتند كه، گوشت و تخم مرغ پخته شده با حرارت زیاد، ماده شیمیایی به نام PHIP تولید می كند كه باعث سرطان می شود و با همراه كردن سیر با این مواد غذایی می توان این ماده را خنثی كرد.
تحقیقات نشان داده است كه زنانی كه بیشتر گوشت می خورند، بیشتر به سرطان سینه دچار می شوند و عواملی مانند بالا بودن چربی خون و دریافت زیاد چربی در وعده های غذایی و نامتعادل بودن هورمون ها ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند.
در این تحقیقات ثابت شد كه مواد موجود در سیر باعث خنثی شدن PHIP می گردد. PHIP با از بین بردن DNA و ایجاد تغییراتی در بدن باعث بروز سرطان می شود. این ماده با ترشح آنزیمی باعث تشدید یا بروز سرطان می شود و این خطر در افراد بالای 40 سال بیشتر است.
گوشتی كه زیاد سرخ یا پخته می شود، این ماده را ترشح می كند و با خوردن آن خطر ابتلا به سرطان بسیار افزایش می یابد. DAS موجود در سیر عامل پیشگیری از بروز و پیشرفت تومورهاست و با اضافه كردن آن به گوشت می توان این خطر را خنثی كرد.
"پل برنان" سر محقق مركز تحقیقات سرطان لیون فرانسه می گوید: ما به روشنی آثار ضد سرطانی گیاهان چلیپایی را كشف كردیم. تمامی این تحقیقات مؤید آثار ضد سرطانی سبزیجات هستند. برای مثال با دریافت روزانه انواع كلم می توان تا حد بسیار زیادی از بروز و پیشرفت سرطان ریه جلوگیری كرد. بدین ترتیب می بایست برنامه غذایی روزانه خود را طوری تغییر دهیم و تنظیم كنیم كه میزان قابل توجهی میوه و به ویژه سبزیجات دریافت كنیم تا از ابتلا به سرطان به همین سادگی جلوگیری كنیم.

ارزش غذایی باقلا و لبو

همان‌طور كه در مطلب "غذاهای خیابانی، قضایای زمستانی" گفتیم، خوردن این دو ماده غذایی می ‌تواند برای مصرف‌ كننده فوایدی به همراه داشته باشد، یعنی اگر در تهیه آنها نكاتی را در نظر داشته باشید، می ‌توانید یك میان وعده سالم را وارد برنامه غذایی خود كنید.

باقلا

ابتدا از باقلا شروع می ‌كنیم. همه تصور می ‌كنند كه این ماده غذایی ارزش تغذیه‌ای ندارد، در حالی كه سخت در اشتباه هستند.
باقلا در خانواده حبوبات جای می ‌گیرد و به عنوان یكی از منابع غذایی فیبر و پروتئین شناخته شده است.
حتما می ‌دانید كه سویا یكی از مواد غذایی پُر پروتئین است، البته از نوع گیاهی، به طوری كه در هر 100 گرم از سویای خشك، 36 گرم پروتئین وجود دارد، در حالی كه مطالعات نشان داده‌اند 100 گرم باقلا، حاوی 26 گرم پروتئین است و می ‌توان در مقایسه‌ای اثبات كرد كه خوردن این ماده غذایی نیز به تامین پروتئین مورد نیاز بدن كمك می‌ كند. به این دلیل است كه خوردن آن را به همراه برنج، به عنوان یك تكمیل ‌كننده پروتئین توصیه می ‌كنند، زیرا این ماده غذایی تمامی ‌اسیدهای آمینه ضروری بدن را ندارد و با تركیب شدن با غلات می ‌تواند كامل شود.
علاوه بر پروتئین، كلسیم و پتاسیم این ماده غذایی نیز بالاست، به این ترتیب كه در هر 100 گرم از آن 100 میلی‌گرم كلسیم و 109 میلی‌گرم پتاسیم دارد كه می ‌تواند از ابتلا به پوكی استخوان جلوگیری كرده و به كنترل فشار خون بالا كمك كند.
علاوه بر مواد یاد شده، این ماده غذایی در مقایسه با سایر حبوبات از لوبیا گرفته تا نخود و سویا، بیشترین فیبر غذایی را دارد، به این ترتیب كه در هر 100 گرم از آن، 28 گرم فیبر وجود دارد.
دكتر مظهری درباره ارزش غذایی باقلا می ‌گوید: "این ماده غذایی در گروه بقولات جای می ‌گیرد و یك منبع مناسب پروتئین – انرژی محسوب و در صورتی كه با پوست میل شود می ‌تواند به درمان یبوست كمك كند. اما تنها افراد مبتلا به "فاویسم" از خوردن این ماده غذایی و حتی بوییدن آن محروم هستند، زیرا موجب تشدید بیماری‌شان می‌ شود."

اما كمی‌ هم درباره لبو یا چغندر:

خیلی‌ها فقط فكر می‌ كنند كه چغندر قند بالایی دارد و خوردن آن در فصل سرما به یك عادت دیرینه باز می ‌گردد، در حالی كه مطالعات نشان داده‌اند که این ماده غذایی فواید بسیاری دارد. به طوری كه در شب یلدای ایرانیان، لبوی داغ را نیز به عنوان یكی از مواد غذایی ارزشمند تهیه و میل می‌ كردند.
از جمله فواید آن می ‌توان به كنترل فشار خون بالا اشاره كرد به این ترتیب كه در هر 100 گرم از آن، 380 میلی‌گرم پتاسیم وجود دارد كه به كاهش فشار خون كمك می‌ كند.
به علاوه، در هر 100 گرم از آن، 36 كالری انرژی وجود دارد و فولات و كاروتن آن نیز بالاست.
همانطور كه گفتیم فولات در لبو به مقدار فراوانی وجود دارد و در دوران بارداری به دلیل اهمیت این ماده مغذی خوردن این سبزی توصیه شده تا از بروز نواقص مادرزادی جلوگیری كند. از این رو، خوردن این سبزی در دوران بارداری یك عادت غذایی خوب به حساب می‌ آید.
از طرف دیگر، مطالعات بسیاری نشان داده‌اند كه رنگ ارغوانی چغندر به دلیل وجود تركیبی به نام بتاسیانین است كه خاصیت ضد سرطانی داشته و از بروز سرطان‌ها به خصوص سرطان كولون جلوگیری می ‌كند.
به علاوه، فیبر بالایی كه در این سبزی وجود دارد، كاهنده چربی خون شناخته شده، به طوری كه مطالعات نشان داده‌اند، مصرف مرتب آن 30 درصد كلسترول و 40 درصد تری‌گلیسرید را كاهش می‌ دهد و به میزان قابل توجهی افزایش‌ دهنده كلسترول خوب است و به این ترتیب از ابتلا به بیماری‌های قلبی جلوگیری می ‌كند.

چغندر، فشار خون را كم می‌كند

محققان می‌گویند مصرف روزانه 500 میلی‌لیتر(حدود 2 لیوان) آب چغندر می‌تواند فشار خون  را تا حد قابل‌توجهی كاهش دهد.
بی‌بی‌سی گزارش می‌دهد محققان دانشكده پزشكی لندن، این موضوع را از بررسی تعدادی از افراد سالم به دست آورده‌‌اند و امیدوارند بررسی‌های بیشتر، بتواند راهی كم‌عارضه و كم‌هزینه برای درمان بیماری پرفشاری خون پیشنهاد دهد. در مطالعه این محققان مشخص شده ماده مفیدی كه احتمالا مسئول چنین خاصیت باارزشی است، نوعی نیتریت باشد كه در برخی گیاهان خوراكی با برگ‌های سبز پررنگ و رنگی، وجود دارد.
پیش از این فایده انواع سبزیجات و میوه‌جات در كاهش میزان بروز انواع بیماری‌ها از جمله سرطان، به خاطر وجود آنتی‌اكسیدان‌ها، مشخص شده بود، اما این اولین بار است كه تأثیر نوع خاصی از آنها، در كاهش فشار خون مطرح می‌شود. بررسی‌ها نشان داده است كه كاهش فشار خون بعد از خوردن آب چغندر، از یك ساعت بعد از مصرف آن شروع می‌شود و تا 4-3 ساعت بعد از آن به اوج می‌رسد و آثاری از آن حتی تا 24 ساعت بعد نیز باقی می‌ماند. جزئیات این مطالعه در نشریه علمی پرفشاری خون منتشر شده است.
منبع: همشهری

فواید چغندر

چغندر گیاهی است، دارای برگ های پهن و درشت و گلوله مانند. این سبزی به دو رنگ دیده شده: سفید و قرمز مایل به بنفش.
ریشه چغندر، پیازی است. رنگ ریشه چغندر ممکن است زرد، سرخ و سفید باشد. ریشه چغندر به صورت خام قابل استفاده و مصرف است و اغلب آن را پخته مصرف می کنند که همه به نام لبو آن را می شناسند.
ریشه کلفت چغندر، مواد غذایی و به خصوص ساکاروز (شکر) را در خود ذخیره می کند. برگ های چغندر هنگام روز در مقابل نور آفتاب، ساکاروز می سازند و شب ها آن را به ریشه ها می دهند. مقدار ساکارز در هر منطقه متفاوت است.
برای اولین بار، چغندر در مدیترانه و جنوب غربی آسیا دیده شد. چغندر به عنوان غذا از 2000 سال قبل شناخته شده بود.
رومی ها و یونانی ها از این سبزی به عنوان غذا استفاده می کردند. یونانی ها برای خنک شدن خونشان، چغندر مصرف می کردند.

فواید چغندر و آب آن

1. چغندر در زمان های قدیم به عنوان دارو مصرف می شد. این سبزی برای قلب، خون و هضم بهتر غذا بسیار مفید می باشد.
2. برای بعضی ها هضم چغندر ممکن است مشکل باشد. چغندر سرد و کنترل کننده صفرا می باشد. چغندر باعث عملکرد بهتر خون، تمیز کردن معده و روده می شود.
3. چغندر، سرشار از کربوهیدرات، منبع خوب پروتئین و دارای مقدار زیاد ویتامین و عناصر معدنی و ریز مغذی ها می باشد.
4. این سبزی به عنوان منبع خوب فیبر شناخته شده است. چغندر فاقد چربی و کلسترول می باشد.
5. چغندر برای جوان شدن بسیار مفید است و بسیاری از انواع ضعف ها را از بین می برد و موجب تصفیه کردن خون می شود و همچنین باعث تقویت سیستم ایمنی و افزایش اکسیژن در بدن می گردد.
6. نوشیدن روزانه 2 لیوان آب چغندر باعث کاهش فشار خون می شود، پس برای افرادی که از افزایش فشار خون رنج می برند، بسیار مفید می باشد. گذشته از آن، آب چغندر درمان کننده سرطان می باشد.
7. برای سرفه، تنگی نفس، سر درد و حتی برای تقویت غریزه جنسی مصرف می شود.
8. چغندر جزو سبزیجات شیرین محسوب می شود، زیرا شکر زیادی را نسبت به هویج و ذرت دارا می باشد.
9. پزشکان یونانی برای بهبود مجروحان زخمی از برگ چغندر استفاده می کردند.
10. برگ چغندر برای ناراحتی های کبدی بسیار خوب است. چغندر باعث به وجود آمدن رطوبت در رود می شود و به این وسیله از یبوست جلوگیری می کند.
11. آنتی اکسیدان موجود در چغندر به تقویت بافت های بدن و سلامتی پوست کمک می کند.
12. چغندر به طور طبیعی دارای مقداری آهن و اسید فولیک می باشد. به علت دارا بودن این مواد، توانایی افزایش اکسیژن برای فعالیت های مختلف را دارد.
13. چغندر تاریخچه قدیمی برای نیروبخشی دارد. این سبزی هم در ساخت سلول ها و هم در بهبودی بعد از بیماری نقش بسزایی دارد. چغندر یک ماده مفید برای هضم مواد غذایی می باشد.
14. یکی از سبزیجاتی که برای افراد دچار "سندرم گرسنگی" بسیار مفید است، چغندر می باشد.
15. چغندر جلوی ضعف، اغتشاش در خواب، رنگ پریدگی و زخم های زبانی را می گیرد.
16. اگر دارای موهای خشک و زبر و یا دچار ریزش مو هستید، حتما چغندر مصرف کنید.
17. چغندر، ادرار آور و آرام کننده است.
18. مصرف چغندر بیماری جذام را از بین می برد.
19. مصرف چغندر لکه های سفیدی که در پوست بدن موجب مرض پیسی می شود را از بین می برد.
20. برای جلوگیری از اختلالات قاعدگی و برای باروری، چغندر بسیار مفید است.
21. جوشانده چغندر برای درمان التهاب مثانه، یبوست، بواسیر و بیماری های پوست مصرف می شود.
22. مصرف برگ چغندر، آرام کننده است. پس برای افراد عصبی و برای جلوگیری از اضطراب بسیار مفید است. 
بیایید نعمات خداوند را به یکدیگر یاد آوری کنیم.

خواص درمانی و غذایی گوجه ‌فرنگى

گوجه ‌فرنگى ابتدا به ‌عنوان گیاه زینتى در باغچه ‌ها مورد استفاده قرار گرفت و به نام سیب طلایى یا سیب عشق معروف شد. مصرف گوجه ‌فرنگى به‌ عنوان نوعى سبزى از قرن نوزدهم میلادى به بعد شروع شد و بعد از جنگ جهانى اول به ‌تدریج بر مصرف آن اضافه شد، ‌طورى که امروزه به صورت خام و پخته یا به ‌صورت سس و رب موارد استعمال زیادى دارد.

تركیبات شیمیایی

بررسی تركیبات و مواد موجود در گوجه فرنگی نشان می دهد كه درمیوه ی گوجه فرنگی رسیده، گلوكز، فروكتوز، ساكاروز و تقریبا تمام آمینواسیدهای اصلی به استثنای ترپتوفان وجود دارد.
اسید آلی اصلی و عمده ی موجود در گوجه فرنگی، اسید سیتریك است. اسیدیته ی میوه به تدریج از مرحله ی سبزی به طرف قرمز شدن افزایش می یابد و حداكثر آن، موقعی است كه قرمز شدن و رنگ عوض كردن آن آغاز می گردد و پس از آن رو به كاهش می گذارد. ماده ی رنگی اصلی و عمده ی گوجه فرنگی كاروتنوئید، بتاكاروتن  و لیكوپن می باشد. حداكثر مقدار كاروتنوئیدها در حالتی است كه گوجه فرنگی در زیر تابش مستقیم نور رشد می كند.

خواص و كاربرد :

میوه ی نارس گوجه فرنگی سمی است و باید از خوردن آن پرهیز كرد. به علاوه خوردن برگ آن که به عنوان دارو در مواردی تجویزمی شود، باید در حد اعتدال و به مقدار مجاز و محدود، در حدی كه پزشك تعیین كرده مصرف شود، زیرا برگ آن هم سمی است.
- در چین از جوشانده ی ریشه، شاخه ها و برگ های مسن گوجه فرنگی برای رفع دندان درد  استفاده می کنند و خود گیاه نیز خاصیت حشره كش دارد .
- در هند و چین از میوه ی گوجه فرنگی به عنوان ملین استفاده می شود و برای تقویت مسلولین(مبتلایان به بیماری سل )، تب های حصبه ای، رفع ورم ملتحمه ی چشم، آماس گوش(اوتیت)  و دفع سنگ كلیه  تجویز می شود.
- در اندونزی از گرد برگ های خشك كوبیده ی گوجه فرنگی، برای رفع آفتاب سوختگی پوست  و صورت استفاده می شود. از پاشیدن آب دم كرده ی برگ گوجه فرنگی، برای دفع آفت كلم  به نام كاترپیلار نتیجه خوبی گرفته شده است.
- مصرف گوجه ‌فرنگی برای مبتلایان به درد مفاصل  تجویز شده است و برای مبتلایان به نقرس  و روماتیسم  مفید است.
- گوجه ‌فرنگی، خنک و اشتها ‌آور است و آب آن برای رشد و نمو بهتر طفل موثر می ‌باشد.
- گوجه فرنگی به علّت دارا بودن ویتامین‌های A  ، B، C، K  و مواد معدنی مانند کلسیم ، فسفر  و آهن در تأمین انرژی و تقویت بدن نقش موثری ایفاء می ‌کند.
- گوجه ‌فرنگی سرشار از ویتامین‌های B1  و B2  می ‌باشد؛ از این جهت در تسکین دردهای عصبی، رفع بی ‌اشتهایی، و درمان یبوست ، نقصان ترشح شیر مادر و تورم‌ دهان تجویز می ‌شود.
- گوجه ‌فرنگی، بدن را در برابر امراض و بیماری‌های عفونی  حفظ می‌ کند.
- مصرف گوجه ‌فرنگی نیرو و نشاط می ‌بخشد و پوست و دانه‌های آن به هضم غذا کمک می ‌کند و روده‌ها را پاک می ‌نماید.
- آب گوجه ‌فرنگی ادرار‌آور مفیدی است.
- برای تمیز کردن خون باید از آب گوجه فرنگی و کرفس به نسبت مساوی و به مقدار 3 فنجان در روز، قبل از غذا و به مدت 3 هفته استفاده کرد.
- گوجه ‌فرنگی هضم مواد نشاسته‌ای را آسان می ‌کند و به همین جهت از آن سس درست کرده و با حبوبات  پخته مصرف می ‌کنند.
- مصرف گوجه ‌فرنگی برای اشخاصی که مبتلا به سنگ کلیه و مثانه و کبد  هستند، تجویز شده است.
- گوجه ‌فرنگی بعد از لیموترش  بیش از سایر میوه‌ها ویتامین C  دارد و مقدار زیادی فسفر، آهن، سیلیس و کلسیم دارد.
- گوجه فرنگی گرچه دارای اسید سیتریک است، اما بدن را قلیایی می‌‌کند.
- بوی برگ ‌های گوجه ‌فرنگی، زنبورهای خرمایی را ناراحت می‌ کند، لذا می ‌توان بوته‌ ی گوجه ‌فرنگی را در باغ‌ها و بوستان‌ها کاشت تا از گزند زنبورها در امان باشند.
- اگر در محل مورچه ‌ها چند عدد برگ گوجه ‌فرنگی بگذارید، بوی این گیاه مورچه ‌ها را فراری می ‌دهد.
- برای تمیز کردن لکه ی جوهر بر روی لباس، یک تکه پنبه را در آب گوجه فرنگی فرو برده و روی لکه ی جوهر بمالید. سپس آن را بشویید.
- اگر پوست شما کک و مک  دارد، هر روز آن را با آب گوجه فرنگی تمیز کنید. کم کم کک و مک ‌ها را از بین می ‌برد.
- برای جلوگیری از مزاحمت حشرات می ‌توانید برگ ‌های گوجه ‌فرنگی را به بند بکشید و آن ‌را در اطاق خود بیاویزید، با این کار حشرات فرار می ‌کنند.
- سالاد کاهو و گوجه ‌فرنگی درمان کننده ی امراض عصبی هستند.

تذکرات:

1- گوجه ‌فرنگی نارس و کال هضمش سنگین است، لذا خوردن آن باعث دل درد می ‌شود.
2- سرخ کردن زیاد  گوجه فرنگی در روغن باعث سنگینی هضم آن می ‌شود و روی آتش کباب کردن آن مناسب است.
3- ماده‌ای سمّی به نام سولانین در گوجه‌فرنگی سبز و نارس وجود دارد که خوردن آن موجب مسمومیت می‌شود و دل پیچه، اسهال و باز شدن مردمک چشم ایجاد را می‌ کند.
4- خوردن گوجه ‌فرنگی، برای بعضی بیمارانی که دچار حساسیت یا آلرژی  (خارش بدن،قرمز شدن پوست، آسم ، کهیر و...) هستند، ضرر دارد.

منابع:

خواص سبزی ها،تالیف مرتضی نظری
WWW.WIKIPEDIA.COM
WWW.TAAMASRAR.COM
گردآوری مطلب: آیت اللهی-کارشناس تغذیه تبیان

مروری بر خواص گوجه‌فرنگی

تاریخچه

خاستگاه اولیه گوجه فرنگی را به آمریکای جنوبی نسبت می ‌دهند؛ جایی که میوه‌های کوچک گوجه فرنگی برای نخستین بار کشت شده و مورد مصرف خوراکی و درمانی قرار گرفته است. بعدها گوجه فرنگی به کشورهایی مانند پرو، هلند و انگلستان راه یافت و در حال حاضر، در تمامی مناطق دنیا کشت و مصرف می ‌شود. گوجه فرنگی انواع متعددی داشته و یکی از پرمصرف‌ ترین سبزی‌های جهان است. گوجه فرنگی گیاهی است، یک ساله که شاخه‌های بلند آن تا ارتفاع یک متر بالا می‌ رود و دارای گل‌هایی زرد رنگ است.
علاوه بر آنکه گوجه فرنگی مصرف خوراکی و درمانی دارد، برخی از انواع آن به صورت زینتی مورد استفاده قرار می‌ گیرد. تفاوت گونه‌های متعدد گوجه فرنگی در PH، رنگ، آلودگی به بیماری‌ها و مقاومت مکانیکی است. گوجه فرنگی را باید هنگامی که به طور کامل رسیده و قرمز شد، مصرف کرد. به طور معمول، میوه گوشت دار گوجه فرنگی را هنگامی که به طور کامل رسید، از بوته جدا می ‌کنند اما در برخی موارد، گوجه فرنگی نارس و سبز را می ‌چینند تا با گذشت زمان رسیده و قرمز شود.
توصیه می ‌شود که از این گوجه‌های نرسیده و سبز رنگ استفاده نشود، زیرا به دلیل داشتن ماده‌ای سمی به نام سولانین، مصرف آنها در بدن، ایجاد مسمومیت خواهد کرد. گوجه فرنگی را به دو صورت خام و پخته مصرف می ‌کنند و صنعتگران غذا نیز با استفاده از تکنولوژی و دانش روز، انواع متعددی از محصولات غذایی تهیه شده از گوجه فرنگی را به بازارها عرضه کرده‌اند. محصولاتی از قبیل رب گوجه‌فرنگی، پوره گوجه فرنگی، آب گوجه‌فرنگی، سس گوجه فرنگی، پودر گوجه فرنگی و...گوجه‌فرنگی سرشار از ویتامین A ،B1، B2 و C، آب، املاح و مواد معدنی از جمله کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم، منیزیم، آهن، مس، روی، ارسنیک و کبالت است. میزان قند موجود در گوجه فرنگی(گلوکز و فروکتوز) اندک بوده و علاوه بر آن مقداری پروتئین و چربی نیز در گوجه فرنگی وجود دارد. رنگ دانه اصلی گوجه فرنگی لیکوپن بوده که سبب ابعاد رنگ قرمز آن می‌ شود. پوست گوجه فرنگی حاوی مقادیر فراوانی از کاروتینوئیدها بوده که به وسیله سلول‌های روده انسان جذب می‌ شود. بنابراین اغلب توصیه می ‌شود که این سبزی خوش‌طعم را همراه با پوست میل کنید. گوجه فرنگی به علت دارا بودن مواد مغذی زیاد، یکی از پایه‌های اصلی سبزی‌ها در رژیم‌های غذایی معروف و کارآمد است. نکته جالب آن است که پختن گوجه فرنگی سبب از بین رفتن یا کاهش میزان مواد مغذی آن نشده و حتی در برخی موارد، هضم آن را در بدن آسان‌تر می ‌کند. نکته مهمی که پیش از مصرف کردن گوجه فرنگی باید رعایت شود، شستن و ضدعفونی کردن آن است.

خواص گوجه‌فرنگی

1- مصرف گوجه‌فرنگی سبب کاهش ابتلا به سرطان لوزالعمده و پروستات می‌ شود. اثر گوجه فرنگی در این بیماری‌ها به لیکوپن آن نسبت داده می ‌شود. اگر چه مصرف آن را همراه با سایر سبزی‌ها از جمله کلم بروکلی توصیه می‌ کنند و احتمال مکمل‌ بودن این سبزی‌ها و تأثیر همزمان آنها در درمان بیماری وجود دارد. علاوه بر سرطان لوزالمعده و پروستات، تأثیر گوجه فرنگی در درمان سرطان‌های ریه ، معده و سایر انواع آن نیز مورد بحث و تحقیق است.
2- لیکوپن گوجه فرنگی، آنتی‌اکسیدانی است که مانع ایجاد کلسترول بد خون می ‌شود و به همین دلیل از بروز حملات و بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌ کند. باید دقت شود که مصرف گوجه‌فرنگی خام سبب دفع بخش زیادی از لیکوپن موجود در آن می‌ شود. بنابراین بهتر است که گوجه‌فرنگی را بیشتر به صورت پخته مصرف کنید زیرا در این صورت، لیکوپن بیشتری در دسترس سلول‌های بدن قرار می‌ گیرد.
3- گوجه‌فرنگی به دلیل نداشتن نمک و قند غذای مناسبی برای افراد مبتلا به دیابت و فشارخون است و گوجه‌فرنگی به دلیل داشتن فیبر و مواد قندی اندک، در کاهش وزن افراد مؤثر است.
4- به مادران شیرده توصیه می‌ شود که در سبد غذایی روزانه خود، گوجه‌فرنگی را فراموش نکنند زیرا مصرف آن موجب افزایش شیر و بهبود بافت آن می ‌شود.
5- گوجه‌فرنگی ضامن سلامت و شادابی پوست بدن به ویژه پوست صورت است. با مالیدن آب گوجه فرنگی به پوست، به مرور زمان جای جوش‌های کهنه و نیز لکه‌های قهوه‌ای روی پوست محو شده و پوست، لطافت و شادابی خاصی پیدا خواهد کرد.
6- گوجه‌فرنگی داروی مناسبی برای رفع عصبانیت‌های افراد است. مصرف مداوم گوجه فرنگی همراه با غذا و به صورت سالاد، سیستم عصبی بدن را تقویت کرده و ‌آرامش را به همراه خواهد آورد.
7- ویتامین A موجود در گوجه فرنگی، سبب تقویت بینایی و سلامت پوست، مخاط و استخوان‌ها می ‌شود.
8- مصرف گوجه فرنگی همراه با مواد نشاسته‌ای به خصوص حبوبات، سبب هضم بهتر این مواد در معده می ‌شود.
مصرف گوجه‌فرنگی ممکن است در برخی افراد آلرژی یا حساسیت‌های پوستی ایجاد کند. توصیه می‌ شود افرادی که دچار آلرژی هستند، هنگام بروز این بیماری از مصرف مواد حساسیت‌زا از جمله گوجه فرنگی خودداری کنند، همچنین افرادی که دچار بیماری تیرگی زیر چشم هستند باید توجه داشته باشند که یکی از علل این بیماری، حساسیت و آلرژی است. این افراد نیز باید در میزان مصرف گوجه‌فرنگی احتیاط کنند.

شلغم ، سبزی ضد سرطان

شلغم نه تنها از نظر داشتن ویتامین و خواص معدنی اش ارزنده است ، بلكه از نظر سایر ویژگی های غیر غذایی هم سرآمد بوده و در زمره ی سبزی های مهم شمرده می شود .
علاوه بر پیاز ، سبزی های لیفی ( گیاهان سبز ) نیز ، عوامل عمده ی پیشگیری از سرطان به شمار می آیند ، زیرا آنها همانند كلم پیچ و سایر گیاهان چلیپایی ( یك گروه از گیاهان )، از موادی برخوردارند كه رشد سرطان را در جانوران متوقف می سازند . همچنین شلغم روغنی ( منداب ) كه شلغمی بزرگ و زردرنگ است ، دارای مواد ضد سرطانی است .
یكی از این مواد ضد سرطان كه در شلغم وجود دارد، « گلوكوسینولیت ها » نام دارند.
سبزی های شلغمی از قبیل كلم برگی و اسفناج ، جزء این گیاهان سبز و پر برگ اند و مشاهده شده ، در بین جمعیتی كه این سبزی ها جزء بیشترین مواد غذایی مورد مصرفشان است ، میزان ابتلای آنان به انواع سرطان ها به ویژه سرطان ریه كم بوده است .
مطالعات جهانی پیوسته حكایت از این داشته اند كه گیاهان سبز ، تند و پربرگ شاید تنها عوامل جلوگیری كننده از بعضی سرطان ها باشند .در ضمن چنین سبزی هایی از كاروتنوئیدها كه شامل بتاكاروتن و كلروفیل است ، سرشار هستند . هر دوی این مواد ، خاصیت ضد سرطانی دارند .

نكات مفید

مقداری از شلغم معمولی و شلغم روغنی ( منداب ) را به صورت خام بخورید . چرا كه پختن ، سبب از بین رفتن « گلوكوسینولیت » در آنها می شود .
طرز تشخیص شلغم روغنی از شلغم سفید این است كه شلغم سفید دارای ریشه سفید بوده و طوقه ی صورتی به دور گره اش دیده می شود . شلغم روغنی از ریشه زرد مایل به صورتی برخودار بوده و بزرگ تر و سفید تر از شلغم سفید است .
شلغم یكی از بقولات بسیار مقوی و مغذی است كه به سبب دارا بودن ده درصد مواد قندی و سرشار بودن از املاح مفیدی مانند كلسیم و منیزیم جزء مواد غذایی بسیار با ارزش به حساب می آید . شلغم یكی از پاك كننده ها و سازنده های خون بوده و چنان كه گفته شد  ،املاح كلسیم و منیزیم موجود در آن موجب جلوگیری از ابتلا به بیماری های خطرناكی مانند سرطان می شود .
هم چنین شوره موجود درآن باعث تصفیه خون و دفاع از بدن در برابر بیماریهای عفونی می شود . پتاسیم موجود در شلغم، چربی را خنثی می كند و ارسنیك آن در در تشكیل گلبول های سفید و قرمز خون دخالت مستقیم دارد. از طرفی فسفر موجود در شلغم موجب تقویت یاخته های عصبی می شود. نه تنها در برگ شلغم مقدار زیادی كلسیم وجود دارد بلكه علاوه بر آن ، این گیاه حاوی مقدار زیادی آهن و مس نیز هست كه سبب ازدیاد خون به ویژه هموگلوبین می شود. به هر اندازه رنگ برگ شلغم تیره تر باشد ، ید بیشتری در آن هست. همچنین وجود ویتامین هایA , B , C ، در برگ و ریشه آن به خوبی نشانگر نقش موثر و مهم آن در حفظ تعادل عصبی و به خصوص در تعادل تغذیه ی آن است . دكتر " برتوله " ثابت كرده است كه عصاره شلغم  دفع سنگ های كلیوی را به علت خاصیت حل كنندگی كه بر روی اسید اوریك  دارد ، تسهیل می كند .
شلغم اثر مفید و موثری در درمان بیماری های تنفسی دارد. برای این منظور از سوپ یا آش آن استفاده می شود . همین طور می توان عصاره آن را به دست آورد . برای این كار شلغم را با شكر سرخ به وزن مساوی در كمی آب می ریزند و به ملایمت حرارت می دهند . طریقه ی دیگر آن است كه وسط شلغم بزرگی را خالی كرده و شكر سرخ درون آن می ریزند و پر می كنند و می پزند . شكل سوم نیز آن است كه شلغم را به شكل حلقه های گرد بریده و پیاز را نیز به همین شكل در می آورند . سپس طبقات شلغم و پیاز را در ظرف گردی بر روی حرارت می گذارند و هنگامی كه گرم می شود به تدریج شربت آن جدا می شود . این شربت برای درمان سرما خوردگی و گلو درد بسیار نافع است و از آن می توان به عنوان قرقره نیز استفاده كرد كه در موارد گلو درد به كار برده می شود .
در موارد دمل، كورك و هر نوع كانون التهابی و تورمی یا چركی از ضماد پخته شده استفاده شده و بر روی موضع می گذارند .
ترب سیاه هم كلیه خواص شلغم را دارا بوده و حتی در بعضی مواقع غنی تر هم هست . بهتر آن است كه ترب سیا ه و شلغم خام را رنده كرده و به شكل خام میل كنند تا از خواص آن به طور كامل بهره گیرند . می توان از این دو همراه سبزی های دیگر نیز به صورت سالاد استفاده كرد .
این سبزی از انواع سبزی های نادری است كه دارای ارسنیك و روبیدیم است. این دو عنصر با كمك گوگرد در جلوگیری از مرض جذام نقش مهمی دارند.فواید دیگر شلغم به قرار زیر است :
1- شلغم برطرف كننده سرفه است.
2- شلغم نرم كننده سینه، معده و روده است.
3- شلغم اشتها را تحریك می كند .
4- شلغم سنگ های مثانه ، كلیه و كبد را خرد، و ادرار را زیاد می كند.
5- شلغم به علت داشتن ویتامین های A , B , C ، بر نور چشم و قدرت بینایی می افزاید.
6- ریشه شلغم اثر نرم كنندگی دارد و در رفع سیاه سرفه و آسم به صورت جوشانده های غلیظ و مخلوط با عسل ، مورد استفاده قرار می گیرد.
7- جوشانده ی غلیظ شلغم به شكلم مرهم ، در تسكین دردهای مفصلی ، نقرس ، آبسه ها ، سرمازدگی و غیره به كار می رود.
8- شلغم دارای یك ماده ضد عفونی قوی است و به همین جهت در درمان سرماخوردگی و بیماری های عفونی تاثیر بسیار زیادی دارد.
9- شلغم حاوی فسفر ، كلسیم ، آهن و ویتامین های B , Cاست و سبب افزایش نیروی جنسی و تقویت عمومی بدن می شود.
10 - شلغم برای رشد و استحكام استخوان بندی بسیار مفید است.
11- اگر ریشه های نازك و باریك روی شلغم ،  خشك و ساییده شده و سپس با عسل مخلوط شود ، برای سختی ادرار مفید خواهد بود و بسیاری از امراض مجاری ادرار را درمان می كند.
12- آب شلغم پخته را می توان در انواع گلودردها و به خصوص عوارض سرماخوردگی قرقره كرد.
13- چنانچه شلغم را در ظروف سربسته یا درون خمیر بپزید ، چون آب و اسانس های آن خارج نمی شود ، باعث زیاد شدن اشتها می شود.
14- آب شلغم به سبب داشتن انسولین گیاهی و ویتامین های مفید برای درمان مرض قند و سنگ مثانه مفید است.
15 – شلغم برای جلوگیری  از ناراحتی های پوستی به ویژه جوش صورت ( غرور ) بسیار سود بخش است.
16- شلغم به علت داشتن ویتامین Cاز رقیق شدن خون جلوگیری كرده و به علت وجود همین ویتامین ، مانع از خونریزی می شود و خستگی را برطرف می كند.
17- ریشه های نازك شلغم ورم طحال و سوزش ادرار را برطرف می كند، بدین منظور باید ریشه های باریك شلغم را تمیز شسته و پس از خشك كردن بسایید و همراه با كمی عسل میل كنید.
18- ترشی شلغم، مقوی احشاء ، اشتها آور و بی نفخ است.
19- شلغم به سبب داشتن ویتامینA برای تسكین خارش و دردهای مفصلی ، سرما خوردگی ، نقرس و معالجه ترَك به صورت استعمال خارجی مفید است . برای این منظور باید شلغم را در مقدار كمی آب پخته  و به صورت مرهم درمحل مورد نظرقرار دهید.
20- در بیماری نقرس و درد مفاصل ، یك عدد شلغم را پخته و آن را ریز ریز كنید و به شكل فرنی درآورید، سپس مانند مرهمی روی مفاصلی كه درد می كند ، بگذارید.
21- تخم شلغم از نظر تمام خواص و اعمال ، از شلغم مفیدترو قوی تر است. شیوه و مقدار مصرف آن نیز به این گونه است كه در هر دقیقه حدود 25/6 گرم آن را همراه با عسل یا شربت، برای معالجه امراض یاد شده می خورند.
22- مصرف شلغم در درمان كم خونی ، تجویز شده است ، زیرا در افزایش گلبول های قرمز خون ، بسیار موثر است.
23- برای معالجه سرما خوردگی ، ورم لوزه ها و آنژین شدید و گلو درد می توان از شربت شلغم استفاده كرد.
24- شربت شلغم برای معالجه سیاه سرفه ی بچه ها مفید است و مصرف این شربت هیچ ضرری برای بچه ها ندارد.

شربت شلغم

روش تهیه ی شربت شلغم به این ترتیب است كه : ابتدا وسط یك شلغم را خالی می كنند و در آن كمی شكر می ریزند . پس از مدتی آب در آن جمع می شود . آب را با قاشق برداشته و مصرف می كنند.
هشدار : كسانی كه از نظر هضم غذا یا معده دچار اشكال  هستند و یا روده های ظریفی دارند ، باید از مصرف شلغم خودداری كنند .

نشانه های شلغم خوب

شلغم خوب سه علامت دارد :1- شلغم باید پر باشد . بنابراین اگر وسط آن شل باشد و با فشار انگشت فرو برود، پلاسیده و مانده است و چنانچه پخته ومصرف شود، تولید نفخ می كند .
2- پوست خارجی شلغم باید براق و شفاف باشد .
3- شلغم باید سنگین باشد و وقتی وسط آن را بریدید ، درونش روشن و شفاف باشد .
بر اساس تحقیقات و بررسی های دانشمندان، هر صد گرم شلغم دارای 35 كیلو كالری انرژی ، 1 گرم پروتئین ، 7 گرم قند ، 2/0 گرم چربی ، 1/1 گرم فیبر ، 45 میلی گرم گوگرد، 280 میلی گرم پتاسیم ، 60 میلی گرم كلسیم ، 36 میلی گرم ویتامینC است، همچنین صد گرم برگ شلغم دارای 36 كیلو كالری انرژی، 3 گرم پروتئین ، 4/0 گرم چربی ، 5/5 گرم قند ، 2/1 گرم فیبر، 55 میلی گرم گوگرد ، 375 میلی گرم پتاسیم ، 260 میلی گرم كلسیم ، 60 میلی گرم فسفر، 9 میلی گرم سدیم ، 4/2 میلی گرم آهن و 40 میلی گرم ویتامینC است.

شلغم دارویی طبیعی

گیاه شلغم از خانواده کلم است. بر حسب سن، ریشه‌ این گیاه می‌تواند کاملا گرد و یا کمی کشیده و رنگ آن نیز از سفید تا سبز، زرد و یا ارغوانی متفاوت باشد. طعم انواع سفید و زرد آن شیرین و کمی تیز است. شلغم بومی اروپا و آسیای میانه می‌باشد. این گیاه اولین بار حدود 4000 سال پیش در خاور میانه کاشته شد. شلغم در قرون وسطی توسط اروپایی‌ها به مقدار زیاد مصرف می‌شد و بعدها توسط مهاجرین انگلیسی و فرانسوی به آمریکا برده شد. امروزه این گیاه در تمامی نقاط دنیا کشت شده و مورد مصرف قرار می‌گیرد، زیرا در هر نوع خاکی به راحتی رشد کرده و مدت ماندگاری آن نیز به نسبت زیاد است.
برگ شلغم حاوی کلسیم، فولات و فسفر می باشد. شلغم منبع سرشاری از برخی ویتامین‌ها نظیر A و C است و مانع بروز برخی از بیماری‌ها می‌شود که در زیر به مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود:

آرتریت روماتوئید

آنتی اکسیدان‌ها در پیش‌گیری از بروز و پیشرفت آرتریت روماتوئید نقش موثری دارند، زیرا این مواد واکنش‌‌های التهابی را که علت اصلی آرتریت روماتوئید هستند، مهار می‌کنند. ریشه شلغم یکی از منابع بسیار خوب ویتامین C می‌باشد. همچنین برگ شغلم نیز منبع غنی از ویتامین C و پیش‌سازهای ویتامین A از جمله کاروتنوئید‌ها است که همگی نقش آنتی اکسیدانی قوی در بدن ایفا می‌کنند. همچنین این ریز مغذی‌ها برای تشکیل بافت استخوانی و بافت همبند ضروری هستند، بنابراین مصرف شلغم عامل موثری در حفظ سلامت استخوان‌ها و مفاصل است.

سرطان

بررسی‌ها نشان می‌دهند که مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها از بروز بسیاری از انواع سرطان(خصوصا سرطان‌های دستگاه گوارش) جلوگیری می‌نمایند. آنتی اکسیدان‌ها تولید رادیکال‌های آزاد را در بدن مهار می‌کنند.
رادیکال‌های آزاد سبب تخریب DNA می‌شوند، در نتیجه می‌توانند عامل ایجاد سلول‌های سرطانی باشند. مقادیر مقابل توجه ویتامین‌های C و کاروتنوییدهای موجود در این گیاه(که اثر آنتی اکسیدانی قوی دارند) در پیشگیری ازبروز سرطان و حفظ سلامت دستگاه گوارش تاثیر بسزایی دارند.
یکی دیگر از ترکیبات قابل توجه در این گیاه فیبر است. فیبر سبب حجیم شدن مدفوع و دفع راحت‌تر و سریع‌تر آن شده، بنابراین خطر تماس مواد سرطان‌زا با سلول‌های روده را کمتر می‌کند. علاوه بر اثرات فوق، فیبر سبب افزایش رشد و تکثیر باکترهای مفید و مانع رشد باکتری‌های مضر در روده می‌شود و در عین حال بر اثر تخمیر فیبر در روده اسید بوتیریک تولید می‌شود که منشا انرژی برای سلول‌های روده است و به حفظ سلامت سلو‌ل‌های روده کمک می‌کند.

بیماری‌های قلبی- عروقی

کاهش سطح آنتی اکسیدان‌ها در خون خطر اکسیداسیون کلسترول را افزایش می‌دهد. هنگامی که کلسترول خون اکسیده شود، جدار عروق آسیب دیده و در نهایت پلاک‌های چربی در داخل رگ‌های خونی شکل می‌گیرند. چنان چه آنتی اکسیدان در خون به میزان کافی وجود داشته باشد اکسیداسیون کلسترول به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
همان‌طور که ذکر گردید، شلغم حاوی مقادیر مناسبی از ویتامین‌ها است که به سلامت عروق  و پیشگیری از بیماری‌های قلبی- عروقی کمک می‌نماید.

بیماری‌های دستگاه تنفس

ویتامین A اغلب به عنوان ویتامین ضد عفونت معرفی می‌شود، زیرا در بیشتر موارد، ناراحتی‌های تنفسی با کمبود ویتامین A همراه است در اثر کمبود ویتامین A سلول‌های نای و نایژه‌ها کراتینه شده و مخاط ترشح کافی نخواهد داشت، در نتیجه خشکی و ایجاد شکاف در غشای مخاطی می‌تواند پناهگاه خوبی برای میکروب‌ها باشد(که معمولا در لایه اپیتلیال یک پارچه و سالم نمی‌توانند نفوذ کنند).
ویتامین C نیز در سلامت دستگاه تنفس موثر است. ویتامین C خاصیت ضد ویروسی دارد و با تقویت سیستم ایمنی و حفظ سلامت مخاط دستگاه تنفسی از بروز عفونت جلوگیری می‌کند.
با توجه به اینکه ریشه شلغم حاوی مقادیر فراوانی ویتامین C و برگ آن غنی از پیش‌ساز ویتامین A است، از این گیاه در درمان بیماری‌های تنفسی خصوصا سرماخوردگی می‌توان بهره گرفت. با توجه به خواصی که در مورد گیاه شلغم ذکر گردید، استفاده از برگ و ریشه این گیاه در غذاهایی نظیر سوپ و یا به صورت خام در سالاد، سلامتی و شادابی را به ارمغان خواهد آورد.

خواص شوید( شبت)

شوید(Dill) گیاهی است یک ساله به ارتفاع 30 سانتی متر تا یک متر(گاهی بیشتر) و دارای ریشه راست، مخروطی شکل و به رنگ سفید است. طول ریشه متغیر و بین 10 تا 30 سانتی متر می باشد. ساقه آن منشعب استوانه ای بی کُرک، دارای خطوط طولی و در محل گره ها کمی فرو رفته است.
برگ های تازه و خشک شده این گیاه مانند زیره سیاه ، معطر می باشند و برای طعم دهی در خیلی از غذاها به کار برده می شوند.
زمان و نحوه کاشت شوید به چگونگی استفاده از اجزای گیاه(بذر یا پیکر رویشی) بستگی دارد.
اگر هدف از کاشت، تهیه بذر و استخراج اسانس از پیکر رویشی گیاه باشد، زمان مناسب برای کاشت شوید اوایل بهار(اواخر اسفند) می باشد. ولی اگر هدف از کاشت شوید، استفاده به عنوان ادویه و سبزی باشد، از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت زمان مناسب کاشت گیاه می باشد. کاشت این گیاه بسیار راحت می باشد، به همین دلیل این گیاه برای کسانی که برای اولین بار می خواهند گیاهی را بکارند، بسیار مناسب است.

ترکیبات شیمیایی

میوه شوید دارای 5/2 تا 4 درصد اسانس می باشد که مقدار آن براساس منطقه جغرافیایی و فصل تغییر می کند و تا 7/7 درصد هم می رسد. قسمت اعظم اسانس میوه شوید، دـ کارن، لیمونن و آلفافلاندرن است که هر سه حدود 90 درصد اسانس را شامل می شوند.
ترکیبات دیگر میوه شوید عبارتند از: دیلانوزید، کومارین‌ها، کامپفرول و ترکیب 3ـ گلوکورونیده آن، وی سنین، میریستیسین و سایر فلاوونوئیدها، اسیدهای فنلی، پروتئین(حدود 16 درصد)، چربی (حدود 15ـ 10 درصد).
اسانس سر شاخه هوایی شوید که از سر شاخه تازه آن به روش تقطیر با بخار آب به دست می‌آید، شامل 28 تا 45 درصد ترکیبات کتونی مانند کارون می ‌باشد که بر اساس فصل محصول ‌برداری متفاوت است.
ریشه گیاه شوید نیز دارای اسانس است که 95 درصد اسانس ریشه را آلفا ـ بتاپینن تشکیل می دهد.

موارد استعمال

شوید در درمان سوء هاضمه ، نفخ(به ویژه نفخ کودکان) و اسپاسم استفاده می شود. همچنین تسکین دهنده، ملین، مقوی معده، ضد استفراغ، محرک ترشح شیر ، مدر و کاهش دهنده چربی خون است. همچنین به عنوان طعم دهنده و معطر کننده در صنایع غذایی و فرآورده‌‌های آرایشی ـ بهداشتی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد. در استعمال خارجی، اثر نرم کننده و التیام دهنده دارد، ولی بیشتر در مصارف داخلی مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

شوید در دامپزشکی

تزریق وریدی دم کرده سر شاخه هوایی شوید به حیوانات، باعث پایین آمدن فشار خون ، گشاد شدن عروق خونی، تحریک تنفس و کند شدن ضربان قلب می‌شود. از میوه آن برای رفع نفخ و دردهای ناشی از آن در چهارپایان استفاده می ‌شود.

موارد استعمال در طب قدیم

شوید از نظر طبیعت ، گرم و خشك است.‌ به همین دلیل گرم مزاجان باید آن را با آب ‌لیمو و سكنجبین و آب غوره و ترشی‌ها بخورند و سرد مزاجان باید آن را با قرنفل و دارچین و عسل بخورند.‌
به طور سنتی از آن برای افزایش ترشح شیر و درمان قولنج نوزادان، سرفه، درد معده، بواسیر، بی خوابی ، یرقان، اسکوربوت و زخم‌ها و به عنوان بادشکن استفاده می کرده اند.

آثار فارماکولوژیکی

همان طور که در بالا ذکر شد، فواید بی نظیر و مفید شوید حاصل دو جزء شفابخش موجود در آن می باشد:
* مونوترپن ها(monoterpenes) شامل: کارون(carvone)، لیمون(limonene) و آنتوفوران(anethofuran)
* و فلاوونوئیدها شامل: کامپوفرول(kaempferol) و ویکنین(vicenin)
حفاظت در برابر رادیکال های آزاد و دیگر مواد سرطان زا
مشخص شده است که اجزای مونوترپنی موجود در شوید موجب فعال شدن آنزیم گلوتاتیون S ترانسفراز می شود. این آنزیم موجب پیوستن مولکول آنتی اکسیدان گلوتاتیون به مولکول های اکسید شده می شود و بدین ترتیب بدن را از آسیب رادیکال های آزاد حفظ می کند.
فعالیت روغن های فرار موجود در شوید مانند جعفری، انواع خاصی از مواد سرطان زا مانند بنزوپیرن را که در دود سیگار ، دود زغال چوب و دود ناشی از سوختن آشغال ها وجود دارد، خنثی می کند.
شوید؛ ادویه ای ضد باکتری
اسانس(روغن های فرار) میوه شوید دارای اثرات ضد باکتریایی می باشد. شوید از این لحاظ مانند "سیر" عمل می کند.
شوید؛ برای پیشگیری از پوکی استخوان
شوید یک منبع بسیار خوب از کلسیم می باشد. کلسیم برای جلوگیری از کاهش تراکم استخوانی که بعد از یائسگی و یا در برخی شرایط خاص مانند آرتریت روماتوئید اتفاق می افتد، بسیار سودمند است.
علاوه بر کلسیم، شوید منبع خوبی از فیبر و املاحی چون منیزیم، آهن و منگنز می باشد.
دیگر فواید
یکی از موارد استفاده شوید، تزئین غذا مانند سالادها، سوپ ها، غذاهای دریایی و ... می باشد.
عصاره اتانولی میوه‌های شوید درست مانند اسانس آن دارای اثرات ضد التهابی، آرام بخشی و دیورتیکی می ‌باشد. اسانس روغنی شوید برای کشتن کرم قلابدار (Hook-worm) مفید است.

مصرف زیاد شوید

زیاده روی در خوردن شوید، نیروی جنسی را ضعیف و اسپرم را خشک و بینایی چشم را کم می‌ کند. گزارش شده که مصرف زیاد برگ های شوید، باعث بروز لکه‌های سیاه بر روی پوست می ‌شود که به علت ترکیبات فورانوکومارینی پیچیده آن است.

تخم شوید

تخم شوید به طور سنتی برای تسکین و آرام بخشی معده بعد از وعده های غذایی استفاده می شد.
جانشین برگ شوید، تخم شوید و روغن شوید است. برای این كار عصاره برگ تازه شوید را با روغن زیتون به نسبت مساوی مخلوط كرده و با شعله ملایم می‌‌ جوشانند تا آب آن تمام شود، ولی باید مراقب بود تا نسوزد؛ یا برگ تازه آن را در روغن زیتون ، پرورده نمایند و مكرر تجدید كنند كه خوب پرورده شود. این روغن برای درد مفاصل و اعصاب و نرم كردن سفتی‌ها بسیار موثر است.‌
تخم شوید به عنوان ادویه و چاشنی در غذاها به کار برده می شود. تخم شوید از برگ آن گرم تر و خشك تر است. در غذاها و ترشی‌ها برای معده مفید است. خوردن ترشی آن بعد از طعام قی‌ آور و مضر گرم مزاجان است.‌
تخم سوخته آن از تخم خام آن هم گرم تر و خشك تر است.
گرد آن زخم‌های تر و چركی را خشك می ‌‌كند.
دم كرده تخم شوید برای تسكین درد معده، رفع دل‌پیچه اطفال، و برای ازدیاد شیر مادران و بی ‌خوابی اثرات مفید دارد. دم كرده آن 4 تا 18 گرم تخم آن در هزار گرم آب است كه 2 تا 3 فنجان در روز بعد از هر غذا باید مصرف شود. جوشانده 50 تا 100 گرم برگ و سرشاخه شوید در هزار گرم آب، برای استعمال خارجی به کار می رود.‌
از شوید برای آرامش اعصاب و برای كاهش ورم و درد و متوقف كردن سكسكه‌ها استفاده می ‌‌شود.‌